4 Nisan 2013 Perşembe

Agaç Yaşken Eğilir: Geleceğin yetişkinleri nasıl sorumlu bireyler olur?

Geçtiğimiz Kasım ayında REC Türkiye evsahipliğinde düzenlenen, Birinci Ulusal Sürdürülebilir Kalkınma için Eğitim Konferansı”' nın gündeminde UNESCO tarafından oluşturulan, Education for Sustainable Development modeli ve 2005-2014 yılları arasında "Sürdürülebilir Kalkınma Eğitim Onyılı" bulunuyordu.
Okul öncesi çağdan başlayarak, eğitim ve sürdürülebilirlik ilişkisinin önem kazanmasının sebeplerinden birinin "agaç yaşken eğilir" felsefesi olduğunu söyleyebiliriz. Kendi anılarımı düşündüğümde, ailemin beni doğayla arkadaş yapması sonucunda okuma yazmayı ilk öğrendiğimde ilk şiirimi ormanlar için yazmıştım. Yazlık evimize giderken her sene geçtiğimiz yolda, bana, bak kızım bu çam ormanları sen doğduğunda dikildi diyen annemin sesini hatırlarım. Haftasonları izlediğim kırmızı balıklar 5 yaşından önce aklımda kalan tek tük anılarımdan biri. Gereksiz ışıkları söndürmeyi, daktiloda yanlış yazılan kağıtların arkayüzünü çalışma kağıdı olarak kullanmayı babamdan öğrendim. Tüketim kültürüne mesafeli durmamın sebebi, benim büyüdüğüm zamanlarda tüketmenin değil paylaşmanın gözde olmasıydı...
İşte bu şekilde, sürdürübilirlik için eğitimi daha bilimsel bir şekle oturtmanın zamanı gelmiş gibi görünüyor. ESD modeli, bireyleri ortak bir sürdürülebilirlik vizyonunda buluşturma, düşündürme ve hareket ettirme anlamında aşağıdaki becerileri geliştirmeyi hedefliyor ( Tilbury& Wortman):
  • Tasavvur: Daha iyi bir geleceği kurgulayabilme, nereye gitmek istediğimizi bilmek ve oraya nasıl ulaşağımızı böylelikle daha iyi anlamak.
  • Kritik Düşünme ve İfade: Mevcut inanç sistemlerimizi sorgulamayı öğrenmek ve bilgi, bakış açısı, görüşlerimizin altında yatan varsayımları anlamak
  • Sistemsel Düşünme: Karmaşıklığı özümsemek ve problemlere çözüm bulmaya çalışırken ilişkileri ve sinerjiyi görebilmek
  • Ortaklık Geliştirme: Diyalog ve uzlaşmayı, beraber çalışmayı öğrenmek.
  • Katılımcı Karar Verme: İnsanları güçlendirmek
Türkiye' de henüz, sürdürülebilirliğin eğitime dahil edilmesi anlamında kamu politikası olarak net bir aksiyon göremesem de özel sektörde bu anlamda çalışmalar yapan kuruluşlardan bazıları:
  •  Zorlu Enerji Grubu: "Enerjimiz Çocuklar İçin" projesi ile,  çocuklarda enerji bilinci, verimlilik ve yenilenebilir enerji hakkında farkındalık yaratmayı amaçlamış, belirli bölgelerde ilköğretim okullarında okuyan, Zorlu Enerji grubu çalışanlarının çocukları olan ya da TEGV eğitim parklarında okuyan yüzlerce miniğe eğitim vermiştir.
  •  Unilever, "Eğlen, Öğren, Hijyen" projesi ile, TR' de hijyenik olmayan koşullardan kaynaklı enfeksiyona bağlı hastalıkları azaltmayı ve çocuklara hijyen alışkanlıkları kazandırmayı hedeflemiş, bu doğrultuda binlerce çocuk ve ailesine ulaşmaya devam etmektedir
  • Procter& Gamble, "Küçük Adımlar, Büyük Yarınlar" pilot projesi ile ilköğretim ve ortaöğretim okullarındaki öğrencilere yönelik olarak, çocukları sosyal sorumluluk bilinciyle yetiştirmeyi hedeflemiş, bu bağlamda üniversite düzeyindeki toplum gönüllüsü öğrencilere gönüllülük, sivil toplum, ekip çalışması, sosyal sorumluluk konularında eğitim verilmiş ve bu öğrenciler öğrendiklerini miniklere aktarmışlardır.

  • Siemens Ev Aletleri, "Gelecek= Çocuk ve Enerji" projesi kapsamında, sürdürülebilir enerji kaynakları ve bilinçli enerji kullanımı konusunda, yine binlerce öğrenciye ulaşmış ve bilinçlendirme çalışmasını geniş ölçeğe yayabilmiştir.
Sadece büyük şirketler değil, üniversiteler, daha küçük şirketler ve yerel yönetimler de bu anlamda farklı uygulamalarda bulunmaya başlamışlar:

  • MATRA hibe desteği ile Bağcılar Belediyesi iştiraki ile AHDER (Afete Hazırlık Derneği) tarafından geliştirilen “Çocuklar İçin İklim Değişikliği Eğitim Kiti” projesi ile , çocuklar sürdürülebilir bir gelecek için neler yapılması gerektiğini, iklim değişikliği ile ilgili hazırlanan ve ücretsiz dağıtılan hikaye kitapları ve okullarda düzenlenen seminerler ile öğrenme fırsatı bulmuşlardır.
  • Menderes Tekstil, 2013 yılını Sürdürülebilirlik yılı ilan etmiş, bu kapsamda Sürdürülebilir Geleceğe Mektuplar projesi ile kompozisyon yarışması düzenlemektedir.

  • Sabancı Üniversitesi, Toplumsal Duyarlılık Projeleri kapsamında, öğrencilere STK' larda yaz stajı yapma fırsatı sunmakta ve bu projelerin arasında, ilköğretim öğrencilerine çevresel sorumluluk bilinci kazandırmak için yapılan çalışmalar bulunmaktadır.
T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından hazırlanan Çevre ve Çocuk portalında, oyunlarla çocukların çevreyle iletişimini güçlendirmek ve bilgilerini geliştirmek amaçlanmış. Yine de çocuğumun, bir web sayfasına bakarak değil de, doğayla içiçe olarak öğrenmesini tercih ederim. 

Çocuklara artık sorulması gereken, kanımca, gelecekte ne olmak istedikleri değil, kendilerinin de dahil olduğu bu ekosisteme nasıl en yararlı şekilde entegre olabilecekleri yani kendileri ve dünya için ne yapmak istedikleridir. Sürdürülebilirliğin en temel felsefesinde, gelecek nesillerin kaynaklarını yok etmemek dururken, geleceğin çocuklarını en iyi anlayabilecek olan, bugünün çocuklarıdır. Eğer bahsetmek istediğiniz bir projeniz var ise, mutlaka e-mail atın, paylaşmak isterim.