14 Temmuz 2011 Perşembe

Etik teknolojiyi sınırlandırmaz; sadece daha yararlı kılar..

Dragon' s Den izliyorum. Girisimci kisilik, tam olarak kendi icadi sayilamayacak bir oyuncak ortaya cikiyor. Kucuk cocuklarin kullanimi icin tasarlanmis basit arayuzlu tabletin oyuncak ayinin icine gomuldugu bir eglence aleti; masal okuyor, muzik caliyor. Yatirimcilar fikirlerini paylasiyor. Ve sira birine geldiginde sunu soyluyor; "Beni rakamlar konusunda ikna etsen de ben buna asla yatirim yapmam. Cunku masallari anlatmak babalarin gorevidir, bilgisayarlarin degil."

Girisim baska iki yatirimcidan destek bulsa da dusundurucuydu. Teknoloji ile donanmis hayatlarimizda, onun degerlerimizle, etik anlayisimizla ne kadar uyustuguna da bakmali miyiz? Teknoloji belirli anlamlarda hayat kalitemizi yukseltirken, gelecek nesillerin dogal kaynaklarini ne hale getiriyor? Bizi gelecege tasidigini varsaydigimiz teknoloji, bazi noktalarda nereye kadar geri goturuyor? Bazi teknolojiler gercekten ihtiyactan mi doguyor, yoksa gelistirilen teknolojiler hayatlarimiza mi dayatiliyor? Girisimci fikirler ekonomik anlamda bir hareket alani olustursa da, mutluluk ekonomisine katkisi ne seviyede oluyor?

Genetik bilimi, insan-robotlar, cevreci uygulamalar, bilgi guvenligi, özel hayatin gizliliği...Teknoloji ve etik iliskisi ele alindiginda bir cok acidan konuyu tartisabilmek mumkun. Hatta bazi bilimadamlari varolan dunyanin sonunun teknolojiyi yaratanlar ve teknolojik icatlar arasindaki savas ile gelecegine inaniyorlar!

UNESCO bu konuda insiyatifi ele alarak, Bilim ve Teknoloji Komisyonunu 1998' de kurmus ve komisyon etik, bilim ve teknoloji ilişkisi cercevesinde arastirmalar yapiyor ve duzenli raporlar yayinliyor. Konu, kamuyu direk ilgilendirdiginden dolayi ayni zamanda bilinclendirme ve farkindalik yaratma konularinda da calismalar surduruyor ve tum bunlari insan haklarına saygı temeline oturtuyor. 2006 yilinda yayinlanan raporlardan birinde teknoloji ve beraberinde getirdigi risklerle ilgili duruma dikkat cekilmis. Ozellikle guclu teknolojilerin beraberinde ne gibi riskler tasidigi tam tayin edilemeden, hayatlarimizin icine girivermesi, uzun vadede bir cok sorunu ortaya cikaracaktir deniliyor. Ayrica teknolojinin gelisimi ile birlikte, bu teknolojiye erisim hakkina kimin sahip olacagi da ayri bir tartisma konusu -ozellikle saglik teknolojileri soz konusu oldugunda-; finansal anlamda guclu olan bir azinlik mi yoksa dunya halklarinin tumu mu?

Tum bu endiseler ve belirsizlikler goz onune alindiginda, bilim ve teknolojinin insan yararina yol alabilmesi icin bir takim standartlar gelistirilmeye ve dunya ulkeleri ve ozel sirketler çapında kabul gormesine calisiliyor. Dolayisiyla ozellikle bu alanlarda faaliyetleri olan sirketlerin de, yepyeni girisimlerin de sayısal verilerin yanısıra etik hassasiyetleri, kurulus itibarinin ayrilmaz bir parcası olarak kendini gosteriyor.

Simdi siz soyleyin, cocugunuza masal anlatması için bir robot almak ister miydiniz? Ya da yatırımcı olsanız, finansal donusu yuksek olması yeterli midir bir girişimin hayat bulabilmesi için? Geleceği şekillendiren de işte çoğunluğumuzun tüm bu sorulara verdiği cevaplar olacak...